Kuźniarski Antoni (ur 10 maja 1868, zm 26 grudnia 1945), polski działacz społeczny, bibliofil, bibliotekarz, z zawodu stolarz, gospodarz małorolny, współzałożyciel i skarbnik Spółdzielni Spożywców, współzałożyciel Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, członek Komitetu Budowy Kościoła w Latowiczu w latach 1899-1911. W 1891r. Założył bibliotekę w Latowiczu. Był synem rolników Franciszka i Magdaleny z Niedków wychowanym w rodzinie o narodowo-patriotycznych tradycjach, jego dziadek Szymon był kapitanem w wojsku Napoleona. Był z zawodu stolarzem, posiadał 3-hektarowe gospodarstwo i sad owocowy. Mieszkał samotnie w Latowiczu koło Mińska Mazowieckiego. Poświęcony bez reszty dla książek i swojej Małej Ojczyzny, nie miał czasu na założenie własnej rodziny. Cały dochód z gospodarstwa i warsztatu przeznaczał na zakup książek i czasopism, po które osobiście jeździł koniem i wozem do Mińska lub Warszawy. Nierzadko książki sprowadzał z zagranicy: Wiednia, Paryża, Drezna, Lipska, Petersburga. Książki kupował, czytał, zbierał i wypożyczał bezpłatnie przez całe życie mieszkańcom Gminy Latowicz i Powiatu mińskiego. Aby zgromadzić możliwie najwięcej pozycji, zaopatrywał się w tańsze wydania o miękkich oprawach, które sam oprawiał w twarde okładki. Gromadzenie zbiorów rozpoczął ok. 1891r. jako 20-letni młodzieniec od nabycia powieści historycznych J.I.Kraszewskiego. Działalność bibliotekarską prowadził w najtrudniejszych dla polskości latach zaboru rosyjskiego. Gdy rusyfikacja ogarniała wszystkie dziedziny życia, on propagował polską historię, kulturę i tradycje. Pierwsza wojna światowa nie przeszkodziła mu w tym. Po odzyskaniu niepodległości jego działalność bibliotekarska w pełni rozkwitła. W 1935r. sam szacował swoje zbiory na 3000 książek. Cały zgromadzony księgozbiór Kuźniarskiego został oszacowany w 1946r. na około 7000 tomów (w tym do 400 to dary od różnych osób). Były to utwory polskich i obcych klasyków, encyklopedie, albumy, słowniki, dzieła naukowe z dziedziny sztuki, kultury, popularna literatura rolnicza, ważniejsze polskie czasopisma literackie i magazyny ilustrowane. Najpoczytniejsze pozycje Kuźniarski celowo dublował, nabywał także różne wydania poszczególnych tytułów. Niektóre książki – „Pan Tadeusz”, „O obrotach ciał niebieskich” - krążyły w ręcznych odpisach wykonanych przez niego. A.Kuźniarski gromadząc książki dobierał je bardzo starannie. Były wyłącznie w języku polskim. Księgozbiór stanowiły głównie powieści (75%), poezja i dramaty (5%), książki z historii (8%), religii, filozofii i nauk przyrodniczych. Szczególne miejsce zajmowały książki z historii Polski. Wiele z nich – bardzo cennych, zakupione zostało jeszcze przed odzyskaniem niepodległości w 1918r. Niektóre wydane zostały daleko poza granicami Królestwa Polskiego – w Lipsku, Paryżu, Wiedniu, Dreźnie. Ich kupowanie i gromadzenie stwarzało zagrożenie i mogło w każdej chwili spotkać się z represjami ze strony władz rosyjskich. Jednak to właśnie one kształtowały świadomość narodowo-patriotyczną mieszkańców, otwierały oczy i ukazywały zacieraną przez cenzurę prawdę. Księgozbiór był ukierunkowany na potrzeby rolniczej społeczności regionu. Było wiele pozycji z biologii, rolnictwa i higieny - jak na owe czasy doskonałe książki rozwijające świadomość w zakresie hodowli zwierząt, uprawy roślin i agrotechniki. W księgozbiorze były także książki z pedagogiki, psychologii i filozofii. Wiele pozycji poświęconych wychowaniu młodzieży - rozwijały światopogląd, kształtowały postrzeganie rzeczywistości, doskonaliły współżycie społeczne. Książki Kuźniarskiego wypożyczane i czytane przez mieszkańców stały się drogowskazem wyznaczającym kierunek działań wielu ludzi, zmieniały myśli, formowały nowe idee i tworzyły nowe ogniwa naszej pięknej historii. Zbiory Kuźniarskiego zasilały okoliczne szkoły, parafie i urzędy. Wypożyczanie książek odbywało się bezpłatnie w niedziele i święta. Kuźniarki organizował także dyskusje z wiejskimi czytelnikami. Nie posiadał dla swych zbiorów specjalnych szaf bibliotecznych, książki rozłożone były na ławach, stołach i pułkach, a część schowana w drewnianych skrzyniach. Używał pieczątki >>Antoni Kuźniarski w Latowiczu<< W 1935r. za swą oświatową kulturową i patriotyczną działalność został uhonorowany przez Polską Akademię Literatury i odznaczony prestiżowym odznaczeniem „Srebrnym Wawrzynem” Większość zbiorów ocalił zarówno podczas pierwszej wojny światowej jak też w 1939 i 1944r. przed zniszczeniem. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej, swoje zbiory podarował w 1945r Gminie Latowicz, tworząc w ten sposób pierwszą miejscową bibliotekę publiczną nazwaną jego imieniem – zachowane do dziś pieczątki z napisem: "Biblioteka Gminna w Latowiczu im. A.Kuźniarskiego". Wdzięczni za ten gest urzędnicy z komunistycznego urzędu gminy wystawili Kuźniarskiemu na cmentarzu pomnik bez krzyża z otwartą księgą. Jego imieniem nazwano też jedną z ulic w Latowiczu. "Czytajcie książki" – powtarzał Antoni Kuźniarski.
(...)
Zygmunt Tomasz Gajowniczek |